جنگ تعرفه‌ها فرصتی برای کشتی‌سازی ایران
چند روز قبل بود که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا، لیست کامل تعرفه‌های تجاری برای ۱۳۵کشور جهان را به‌صورت رسمی اعلام کرد. آنطور که رسانه‌ها اعلام کردند با دستور ترامپ؛ آمریکا تعرفه ۳۴درصدی روی کالاهای چینی، ۲۶درصدی روی محصولات هندی و تعرفه ۲۰درصدی برای اتحادیه اروپا اعمال می‌کند.
به گزارش اقتصاددریایی، در حالی که بسیاری از کشورهای جهان و به‌ویژه اتحادیه اروپا به‌دنبال تعیین سازوکاری مشخص برای پاسخ به تعرفه‌های اعلامی از سوی ایالات‌متحده آمریکا هستند، برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند که اعلام تعرفه ۱۰درصدی از سوی رئیس‌جمهور آمریکا، می‌تواند فرصت رونق تجارت خارجی و به‌ویژه توسعه صنایع دریایی و صنعت کشتی‌سازی ایران باشد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا روز چهارشنبه گذشته به وقت محلی برابر با دوم آوریل ۲۰۲۵ (۱۳فروردین‌ماه۱۴۰۴) در حالی که تمامی اعضای دولتش به همراه چندین سناتور و چهره‌های ارشد سیاسی آمریکا مقابل او نشسته بودند، مراسم اعلام تعرفه‌های جدید بر واردات کالا به ایالات‌متحده آمریکا را در باغ رز کاخ سفید، پس از بسته‌شدن بازارهای مالی این کشور آغاز کرد. رئیس‌جمهور آمریکا در سخنانی با دفاع از جنگ تعرفه‌های خود گفت: از این پس کشورهای خارجی، موظف خواهند شد برای امتیاز دسترسی به بازار آمریکا که بزرگ‌ترین بازار جهان است، هزینه بپردازند. همه روسای‌جمهور خارجی، نخست‌وزیران، پادشاهان، ملکه‌ها، سفیران و سایر مقامات به‌زودی با آمریکا تماس خواهند گرفت تا درخواست معافیت از این تعرفه‌ها را مطرح کنند.
جهان در شوک تعرفه‌های ترامپ
خبرگزاری رویترز نیز گزارش داد که قرار است مالیات پایه ۱۰درصدی برای تمامی کالاهای وارداتی از ۵آوریل و تعرفه‌های بالاتر، از ۹آوریل اعمال شود. بر این اساس، تعرفه ۲۵درصدی بر واردات خودرو از سوم‌آوریل اعمال شد. تعرفه‌های جدید شامل ۳۴درصد تعرفه بر واردات از چین، ۴۶درصد برای ویتنام، ۲۴درصد برای ژاپن و ۲۰درصد برای اروپاست. بدین ترتیب، تصمیمات جدید مبنی بر مالیات پایه ۱۰درصدی بر همه کالاهای وارداتی به ایالات‌متحده، همراه با تعرفه‌های بسیار بالاتری که بر برخی کشورها تحمیل شد، سرمایه‌گذاران را به فرار از دارایی‌های پرخطر سوق داد؛ زیرا آنان نگران هستند که این تصمیمات، تجارت جهانی را مختل کند. در حال حاضر، سرمایه‌گذاران روی احتمال بسیار بالاتری برای رکود اقتصادی شرط‌بندی می‌کنند.
اقدامات تلافی‌جویانه قابل‌توجه می‌تواند منجربه مارپیچ عذاب تعرفه‌ای شود که با شوک وارده به اقتصاد و تجارت، ممکن است جهان را به سمت رکود بکشاند. اگرچه ترامپ، سوم‌آوریل را روز آزادی نامید، اما سرمایه‌گذاران آمریکایی به همراه سرمایه‌گذاران در آسیا و اروپا به صف فروش سهام پیوستند. دلار در برابر ارزهای اصلی به‌شدت کاهش یافت و سهام در بورس Nasdaq بیش از ۵درصد سقوط کرد. در خزانه‌داری‌های ایالات‌متحده، بازدهی ۱۰ساله به بیش از ۴درصد کاهش یافت، که پایین‌ترین سطح از اواسط اکتبر تاکنون است. در وال‌استریت، بیشترین کاهش قیمت مربوط به سرمایه‌گذاران بزرگ مانند اپل و آمازون بود؛ هر دو با کاهش حدود ۸درصدی مواجه شدند. بازارهای سهام اروپا نیز سقوط کرد و ارزش یورو در برابر دلار بیش از ۲درصد افزایش یافت. در همین حال اورسولا فون درلاین، رئیس اتحادیه اروپا، این تعرفه‌ها را ضربه بزرگی به اقتصاد جهانی توصیف کرد و گفت: این اتحادیه ۲۷عضوی آماده پاسخگویی با اقدامات متقابل است.
تاثیر تعرفه‌ها در صنعت کشتی‌سازی جهان
با توجه به تحولات اخیر در سیاست‌های دریایی و صنعتی ایالات‌متحده، در صورت دستیابی ایران و آمریکا به توافقی جامع، یکی از حوزه‌های کلیدی همکاری می‌تواند استفاده از ظرفیت‌های قوانین جدید حمایتی آمریکا در صنعت کشتی‌سازی باشد. ارائه ۲۵درصد تخفیف مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های کشتی‌سازی ایالات‌متحده، افزایش تعداد کشتی‌های تجاری تحت پرچم آمریکا از ۸۰فروند به ۲۵۰فروند طی دهه آینده و الزام ساخت کشتی‌های ناوگان راهبردی در آمریکا با پرچم و خدمه آمریکایی از دیگر محورهای این قانون است. این قانون همچنین امکان استفاده از کشتی‌های ساخت خارجی به عنوان کشتی‌های موقت تا سال۲۰۲۹ را فراهم می‌کند، مشروط بر اینکه در نهایت با کشتی‌های ساخت آمریکا جایگزین شوند. از سوی دیگر، الزام به استفاده ۱۰۰درصدی از کشتی‌های آمریکایی برای حمل کالاهای دولتی (در مقایسه با ۵۰درصد فعلی) و تخصیص ۱۰درصد از واردات آمریکا از چین به ناوگان تحت پرچم آمریکا طی ۱۵سال آینده، از جمله مقررات سختگیرانه این قانون است. در بخش محدودیت‌های تجاری، تعرفه تعمیر کشتی‌های آمریکایی در چین تا ۲۰۰درصد افزایش یافته، در حالی‌که معافیت مالیاتی موقت برای کشتی‌هایی که ابتدا در آمریکا تعمیر شوند، اما به دلایل عملیاتی در خارج تعمیرات خود را تکمیل کنند، پیش‌بینی شده است. از طرف دیگر، کره‌جنوبی، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین قدرت‌های کشتی‌سازی جهان، برنامه‌ای راهبردی برای بهره‌گیری از این قوانین تدوین کرده است. این کشور با انعقاد قراردادهای سرمایه‌گذاری مشترک با کشتی‌سازان آمریکایی، به تأمین نیازهای ناوگان تجاری و نظامی آمریکا کمک می‌کند و واحدهای تولیدی در خاک آمریکا ایجاد کرده تا از مشوق‌های مالیاتی بهره‌مند شود و محدودیت‌های قانونی را دور بزند.
فرصت تعرفه‌های ترامپ برای ایران
در صورتی که ایران و آمریکا به توافقی دست یابند، این قوانین می‌توانند فرصت‌هایی برای ایران ایجاد کنند. ایران می‌تواند از سرمایه‌گذاری‌ها و مشوق‌های مالی قانون «کشتی‌ها برای آمریکا» برای توسعه صنعت کشتی‌سازی داخلی خود بهره ببرد و با همکاری شرکت‌های آمریکایی یا تأمین‌کنندگان تجهیزات دریایی، به فناوری‌های پیشرفته‌تر و استانداردهای بین‌المللی دست یابد. همچنین ایران می‌تواند از طریق شرکت‌های واسطه یا راهبردهای دیپلماتیک وارد این زنجیره شود و درآمدهای حمل‌ونقل دریایی خود را افزایش دهد. علاوه‌بر این، با توجه به نیاز آمریکا به افزایش ظرفیت کشتی‌سازی، ایران می‌تواند با کسب استانداردهای فنی لازم، در تأمین قطعات و تجهیزات دریایی مشارکت کند.
با این حال، موانع متعددی پیش روی ایران قرار دارد. حتی در صورت توافق، تحریم‌های مرتبط با صنعت دریایی ایران ممکن است پابرجا بماند یا لغو آن‌ها زمان‌بر باشد و محدودیت‌های قانونی آمریکا همکاری مستقیم شرکت‌های ایرانی را دشوار کند. رقابت شدید با کشورهایی مانند کره‌جنوبی و ژاپن که هم‌پیمانان آمریکا هستند و از مزایای بیشتری برخوردارند، نیز چالش دیگری است که ایران باید برای آن استراتژی‌های مؤثری طراحی کند. نبود روابط دیپلماتیک رسمی و دشمنی تاریخی میان ایران و آمریکا، بهره‌برداری مستقیم از این قوانین را پیچیده می‌کند و ایران را به استفاده از واسطه‌های بین‌المللی مجبور می‌سازد. کارشناسان معتقدند با توجه به این چالش‌ها، از جمله تحریم‌ها، نبود روابط دیپلماتیک و رقابت شدید با قدرت‌هایی مانند چین و کره‌جنوبی، بهره‌برداری مستقیم از قوانین حمایتی آمریکا برای ایران عملاً دشوار و غیرممکن به نظر می‌رسد. به همین دلیل، پیشنهاد می‌شود ایران به جای امید به این قوانین، با تدوین قوانین حمایتی داخلی مشابه، صنعت کشتی‌سازی خود را توسعه دهد. این رویکرد می‌تواند توانمندی‌های داخلی را تقویت کرده و فرصت‌های شغلی ایجاد نماید و سرمایه‌گذاری خارجی را جذب کند. در این راستا، ایران می‌تواند از تجربیات کشورهای پیشرفته در این حوزه بهره ببرد و قوانینی شامل مشوق‌های مالیاتی و سرمایه‌گذاری، مانند تخفیف مالیاتی برای شرکت‌های کشتی‌سازی داخلی، تأسیس صندوق‌های حمایتی و معافیت مالیاتی برای واردات قطعات، طراحی کند.
تقویت زیرساخت‌ها از طریق توسعه بنادر، تأسیس مراکز تحقیق و توسعه و تشویق به ساخت کارخانه‌های کشتی‌سازی در مناطق اقتصادی ویژه نیز ضروری است. تأمین مالی و تسهیلات بانکی با بهره پایین برای خرید تجهیزات و حمایت از پروژه‌های تحقیقاتی در طراحی کشتی‌های بهینه، به رقابت‌پذیری ایران در بازارهای جهانی کمک می‌کند. به نظر می‌رسد با توجه به موانع بهره‌برداری از قوانین آمریکا، بهترین راهکار برای ایران تدوین و اجرای قوانین حمایتی داخلی متناسب با نیازها و ظرفیت‌های کشور است. این قوانین با ایجاد مشوق‌های مالی، تأمین منابع، بهبود زیرساخت‌ها و جذب فناوری‌های نوین، می‌توانند رشد پایدار صنعت کشتی‌سازی ایران را تضمین کنند و در آینده این کشور را به یکی از بازیگران مهم بازارهای جهانی کشتی‌سازی تبدیل سازند.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا روز چهارشنبه گذشته به وقت محلی برابر با دوم آوریل ۲۰۲۵ (۱۳فروردین‌ماه۱۴۰۴) در حالی که تمامی اعضای دولتش به همراه چندین سناتور و چهره‌های ارشد سیاسی آمریکا مقابل او نشسته بودند، مراسم اعلام تعرفه‌های جدید بر واردات کالا به ایالات‌متحده آمریکا را در باغ رز کاخ سفید، پس از بسته‌شدن بازارهای مالی این کشور آغاز کرد. رئیس‌جمهور آمریکا در سخنانی با دفاع از جنگ تعرفه‌های خود گفت: از این پس کشورهای خارجی، موظف خواهند شد برای امتیاز دسترسی به بازار آمریکا که بزرگ‌ترین بازار جهان است، هزینه بپردازند. همه روسای‌جمهور خارجی، نخست‌وزیران، پادشاهان، ملکه‌ها، سفیران و سایر مقامات به‌زودی با آمریکا تماس خواهند گرفت تا درخواست معافیت از این تعرفه‌ها را مطرح کنند.
جهان در شوک تعرفه‌های ترامپ
خبرگزاری رویترز نیز گزارش داد که قرار است مالیات پایه ۱۰درصدی برای تمامی کالاهای وارداتی از ۵آوریل و تعرفه‌های بالاتر، از ۹آوریل اعمال شود. بر این اساس، تعرفه ۲۵درصدی بر واردات خودرو از سوم‌آوریل اعمال شد. تعرفه‌های جدید شامل ۳۴درصد تعرفه بر واردات از چین، ۴۶درصد برای ویتنام، ۲۴درصد برای ژاپن و ۲۰درصد برای اروپاست. بدین ترتیب، تصمیمات جدید مبنی بر مالیات پایه ۱۰درصدی بر همه کالاهای وارداتی به ایالات‌متحده، همراه با تعرفه‌های بسیار بالاتری که بر برخی کشورها تحمیل شد، سرمایه‌گذاران را به فرار از دارایی‌های پرخطر سوق داد؛ زیرا آنان نگران هستند که این تصمیمات، تجارت جهانی را مختل کند. در حال حاضر، سرمایه‌گذاران روی احتمال بسیار بالاتری برای رکود اقتصادی شرط‌بندی می‌کنند.
اقدامات تلافی‌جویانه قابل‌توجه می‌تواند منجربه مارپیچ عذاب تعرفه‌ای شود که با شوک وارده به اقتصاد و تجارت، ممکن است جهان را به سمت رکود بکشاند. اگرچه ترامپ، سوم‌آوریل را روز آزادی نامید، اما سرمایه‌گذاران آمریکایی به همراه سرمایه‌گذاران در آسیا و اروپا به صف فروش سهام پیوستند. دلار در برابر ارزهای اصلی به‌شدت کاهش یافت و سهام در بورس Nasdaq بیش از ۵درصد سقوط کرد. در خزانه‌داری‌های ایالات‌متحده، بازدهی ۱۰ساله به بیش از ۴درصد کاهش یافت، که پایین‌ترین سطح از اواسط اکتبر تاکنون است. در وال‌استریت، بیشترین کاهش قیمت مربوط به سرمایه‌گذاران بزرگ مانند اپل و آمازون بود؛ هر دو با کاهش حدود ۸درصدی مواجه شدند. بازارهای سهام اروپا نیز سقوط کرد و ارزش یورو در برابر دلار بیش از ۲درصد افزایش یافت. در همین حال اورسولا فون درلاین، رئیس اتحادیه اروپا، این تعرفه‌ها را ضربه بزرگی به اقتصاد جهانی توصیف کرد و گفت: این اتحادیه ۲۷عضوی آماده پاسخگویی با اقدامات متقابل است.
تاثیر تعرفه‌ها در صنعت کشتی‌سازی جهان
با توجه به تحولات اخیر در سیاست‌های دریایی و صنعتی ایالات‌متحده، در صورت دستیابی ایران و آمریکا به توافقی جامع، یکی از حوزه‌های کلیدی همکاری می‌تواند استفاده از ظرفیت‌های قوانین جدید حمایتی آمریکا در صنعت کشتی‌سازی باشد. ارائه ۲۵درصد تخفیف مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های کشتی‌سازی ایالات‌متحده، افزایش تعداد کشتی‌های تجاری تحت پرچم آمریکا از ۸۰فروند به ۲۵۰فروند طی دهه آینده و الزام ساخت کشتی‌های ناوگان راهبردی در آمریکا با پرچم و خدمه آمریکایی از دیگر محورهای این قانون است. این قانون همچنین امکان استفاده از کشتی‌های ساخت خارجی به عنوان کشتی‌های موقت تا سال۲۰۲۹ را فراهم می‌کند، مشروط بر اینکه در نهایت با کشتی‌های ساخت آمریکا جایگزین شوند. از سوی دیگر، الزام به استفاده ۱۰۰درصدی از کشتی‌های آمریکایی برای حمل کالاهای دولتی (در مقایسه با ۵۰درصد فعلی) و تخصیص ۱۰درصد از واردات آمریکا از چین به ناوگان تحت پرچم آمریکا طی ۱۵سال آینده، از جمله مقررات سختگیرانه این قانون است. در بخش محدودیت‌های تجاری، تعرفه تعمیر کشتی‌های آمریکایی در چین تا ۲۰۰درصد افزایش یافته، در حالی‌که معافیت مالیاتی موقت برای کشتی‌هایی که ابتدا در آمریکا تعمیر شوند، اما به دلایل عملیاتی در خارج تعمیرات خود را تکمیل کنند، پیش‌بینی شده است. از طرف دیگر، کره‌جنوبی، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین قدرت‌های کشتی‌سازی جهان، برنامه‌ای راهبردی برای بهره‌گیری از این قوانین تدوین کرده است. این کشور با انعقاد قراردادهای سرمایه‌گذاری مشترک با کشتی‌سازان آمریکایی، به تأمین نیازهای ناوگان تجاری و نظامی آمریکا کمک می‌کند و واحدهای تولیدی در خاک آمریکا ایجاد کرده تا از مشوق‌های مالیاتی بهره‌مند شود و محدودیت‌های قانونی را دور بزند.
فرصت تعرفه‌های ترامپ برای ایران
در صورتی که ایران و آمریکا به توافقی دست یابند، این قوانین می‌توانند فرصت‌هایی برای ایران ایجاد کنند. ایران می‌تواند از سرمایه‌گذاری‌ها و مشوق‌های مالی قانون «کشتی‌ها برای آمریکا» برای توسعه صنعت کشتی‌سازی داخلی خود بهره ببرد و با همکاری شرکت‌های آمریکایی یا تأمین‌کنندگان تجهیزات دریایی، به فناوری‌های پیشرفته‌تر و استانداردهای بین‌المللی دست یابد. همچنین ایران می‌تواند از طریق شرکت‌های واسطه یا راهبردهای دیپلماتیک وارد این زنجیره شود و درآمدهای حمل‌ونقل دریایی خود را افزایش دهد. علاوه‌بر این، با توجه به نیاز آمریکا به افزایش ظرفیت کشتی‌سازی، ایران می‌تواند با کسب استانداردهای فنی لازم، در تأمین قطعات و تجهیزات دریایی مشارکت کند.
با این حال، موانع متعددی پیش روی ایران قرار دارد. حتی در صورت توافق، تحریم‌های مرتبط با صنعت دریایی ایران ممکن است پابرجا بماند یا لغو آن‌ها زمان‌بر باشد و محدودیت‌های قانونی آمریکا همکاری مستقیم شرکت‌های ایرانی را دشوار کند. رقابت شدید با کشورهایی مانند کره‌جنوبی و ژاپن که هم‌پیمانان آمریکا هستند و از مزایای بیشتری برخوردارند، نیز چالش دیگری است که ایران باید برای آن استراتژی‌های مؤثری طراحی کند. نبود روابط دیپلماتیک رسمی و دشمنی تاریخی میان ایران و آمریکا، بهره‌برداری مستقیم از این قوانین را پیچیده می‌کند و ایران را به استفاده از واسطه‌های بین‌المللی مجبور می‌سازد. کارشناسان معتقدند با توجه به این چالش‌ها، از جمله تحریم‌ها، نبود روابط دیپلماتیک و رقابت شدید با قدرت‌هایی مانند چین و کره‌جنوبی، بهره‌برداری مستقیم از قوانین حمایتی آمریکا برای ایران عملاً دشوار و غیرممکن به نظر می‌رسد. به همین دلیل، پیشنهاد می‌شود ایران به جای امید به این قوانین، با تدوین قوانین حمایتی داخلی مشابه، صنعت کشتی‌سازی خود را توسعه دهد. این رویکرد می‌تواند توانمندی‌های داخلی را تقویت کرده و فرصت‌های شغلی ایجاد نماید و سرمایه‌گذاری خارجی را جذب کند. در این راستا، ایران می‌تواند از تجربیات کشورهای پیشرفته در این حوزه بهره ببرد و قوانینی شامل مشوق‌های مالیاتی و سرمایه‌گذاری، مانند تخفیف مالیاتی برای شرکت‌های کشتی‌سازی داخلی، تأسیس صندوق‌های حمایتی و معافیت مالیاتی برای واردات قطعات، طراحی کند.
تقویت زیرساخت‌ها از طریق توسعه بنادر، تأسیس مراکز تحقیق و توسعه و تشویق به ساخت کارخانه‌های کشتی‌سازی در مناطق اقتصادی ویژه نیز ضروری است. تأمین مالی و تسهیلات بانکی با بهره پایین برای خرید تجهیزات و حمایت از پروژه‌های تحقیقاتی در طراحی کشتی‌های بهینه، به رقابت‌پذیری ایران در بازارهای جهانی کمک می‌کند. به نظر می‌رسد با توجه به موانع بهره‌برداری از قوانین آمریکا، بهترین راهکار برای ایران تدوین و اجرای قوانین حمایتی داخلی متناسب با نیازها و ظرفیت‌های کشور است. این قوانین با ایجاد مشوق‌های مالی، تأمین منابع، بهبود زیرساخت‌ها و جذب فناوری‌های نوین، می‌توانند رشد پایدار صنعت کشتی‌سازی ایران را تضمین کنند و در آینده این کشور را به یکی از بازیگران مهم بازارهای جهانی کشتی‌سازی تبدیل سازند.
منبع: اقتصاد سرآمد
نیازمندی‌ها
عناوین روزنامههای امروز
